“Maar vorige week heb ik nog twee glaasjes Champagne gedronken tijdens een borrel op kantoor”, hoor ik iemand denken. “Een heerlijke Champagne trouwens, uit Italië volgens mij.” Hij zal ongetwijfeld heerlijk geweest zijn, lekker mousserend. Maar om een veel voorkomend misverstand de wereld uit te helpen: “Champagne” is een streng beschermde naam en hoort bij de mousserende wijn die enkel uit het gelijknamige Franse gebied mag komen. Deze wijn mag enkel van de lekkere druifjes gemaakt worden die groeien in het Champagne gebied en de wijn mag ook enkel in dat gebied geproduceerd worden. Wat zijn die andere bubbels dan? Nou, bijvoorbeeld de intense Cava uit Spanje, de fleurige Prosecco uit Italië, de concurrerende Cremants uit de andere delen van Frankrijk of de volumekampioen Sekt uit Duitsland. Allen hun eigen karakter, soms lijken ze op elkaar en soms liggen ze werelden uiteen. Toch denken we bij een echt feestje al snel aan Champagne, maar wat maakt deze wijn dan zo exclusief?
Het "Terroir"
Onder het “Terroir” wordt naast het klimaat o.a. ook de bodem verstaan waar de druif op groeit en die maakt de 'echte' Champagne juist zeer uniek. De druivenstokken staan veelal aangeplant op een soms wel 300 meter dikke harde krijtbodem. Deze bodem is ontstaan uit miljoenen jaren lang opgehoopte schelpen in de krijtperiode van ongeveer 140 tot 60 miljoen jaar geleden. De druivenstok heeft kracht nodig om door deze harde bodem te kunnen groeien en men kan er dus niet zomaar elk druivenras verbouwen.
Daarnaast is de Champagne het meest Noordelijk wijngebied van Frankrijk met een koud klimaat en weinig zonuren. Het resultaat? Een hoge kans op een vernietigende neerslag zoals hagel of stortbuien en een trage rijping met een relatief lage opbrengst. Een druifje met voor een normale wijn veel teveel natuurlijke zuren en een te laag suikergehalte. De bodem zorgt echter voor een zeer goed natuurlijk afwateringsysteem en samen met de krijt krijgt de wijn daardoor veel complexiteit en mineraliteit. De hoge zuren en het lage suikergehalte worden gebalanceerd door het koolzuur dat tijdens het gistingsproces ontstaat en de extra lage serveertemperatuur. Het resultaat is dan een unieke smaakcombinatie van een geweldig mousserend mondgevoel en een verassende smaak, die door zijn frisheid juist als heerlijk ervaren wordt.
Ambachtelijk product
Buiten het feit dat de wijnboer uit de Champagne met een uitdagend “Terroir” te kampen heeft, zorgt het dikke Franse wetboek vervolgens ook nog voor de nodige arbeid. Om de kwaliteit van de opbrengst te waarborgen schrijft de Franse wet voor wanneer en hoeveel druiven er geplukt mogen worden. Daarnaast is het verboden om machines te gebruiken tijdens het oogsten van de druiven; alle druiven worden op traditionele wijze met de hand geplukt. De Franse wet schrijft tevens voor dat de tweede gisting (voor de “moussering”) enkel uitgevoerd mag worden volgens de ambachtelijke methode “op de fles” en voor een periode van minimaal 15 maanden of langer. In tegenstelling tot de goedkopere productieprocessen, waarbij het gistingproces plaats vindt in grote stalen wijntanks en in vaak veel kortere periodes. Ook hiermee wordt de smaak weer positief beïnvloed door het gist, die hierdoor de tijd heeft om zijn unieke smaken af te geven aan de wijn.
De druifsoorten
Champagne mag gemaakt worden van slechts enkele druifsoorten, waaronder de meest gebruikte de twee blauwe druiven Pinot Noir en Pinot Meunier en de witte bekende vriend Chardonnay. De wijnboer is nog wel vrij om zijn eigen identiteit te bepalen door zelf de hoeveelheden samen te stellen. De genoemde blauwe druiven zorgen voor structuur, souplesse en fruitigheid. En de Chardonnay druif zorgt voor finesse, elegantie en bloemrijke aroma’s. De Fransen hebben hun naam als “Meester blenders” inmiddels wel waargemaakt in de welbekende gebieden Bourdeaux en de Bourgogne. Ook in de Champagne zorgen deze drie druiven voor de meest fantastische en uiteenliggende smaakcombinaties.
Wereldroem dichtbij huis
De grootste roem heeft Champagne vandaag de dag toch wel te danken aan de meest bekende wijnmaker ooit ter wereld; de blinde monnik Dom Pérignon. In zijn tijd (1639-1715) was hij één van de meest vooruitstrevende wijnmakers met een grote invloed op het ontdekken van het juiste gistingsproces. Zeker niet ongemerkt gebleven in die tijd was zijn collega monnik Dom Ruinart (1657-1709). Beide namen staan vandaag prominent in het assortiment van de grootste Champagne producent die er bestaat: de Louis Vuitton Moët Hennessy groep (LVMH). Onder de meeste wel bekend van de Champagne Moët & Chandon of zijn grote zus Madame Veuve Clicquot Ponsardin. Ik wil nu niet zeggen dat je direct naar je slijter moet rennen om daar voortaan je ijskoeler mee te vullen, maar proberen kan zeker geen kwaad.
En degene die niet zomaar €35,- of meer uit wil geven aan een onbekende fles wijn en toch een keer de feestelijkheid van Champagne wil ontdekken zou ik het volgende willen adviseren: Ga een keer met je gezin (of alleen) naar het Asterix parc (erg leuk!). Doe en koop alles waar je je gezin blij mee maakt en neem vervolgens de verkeerde afslag op de terugweg naar Nederland over Rheims. Vergeet niet om één of twee Champagne huizen te bezoeken voor een paar korte pauzes. Het is immers te gevaarlijk om aan één stuk door terug te rijden ;-). Laat je verrassen door de passie van de wijnboer - die je waarschijnlijk niet eens verstaat. Koop een paar souveniers voor jezelf, zet ze lekker weg tot oud & nieuw of een ander feestelijk moment. En laat dan alsjeblieft de oliebol een keer voor wat het is en neem een lekkere gebakken gamba, een oester of iets wat lijkt op wat 140 miljoen jaar geleden over de bodem van de zee kon kruipen. Proosten, oogjes dicht, herinner je het fantastische familie weekend en genieten maar. Succes gegarandeerd!
Welke champagne ('echt' of 'nep') drink jij graag op een feestelijk moment? Ik ben benieuwd!
Reacties (9)
Doe voor mij maar de NV Ferrari Trento DOC Brut
Voor ons is Cava het absolute alternatief voor Champagne. Ruim zo lekker als Champagne. Niet voor iets hebben professionals moeite om het origineel bij blindproeven te vinden. Ook een Cremant zullen we eerder inkopen dan een Champagne. Voor de naam is het onzin. Voor af en toe en juist bij een speciale gelegenheid, a la.
Als bubbels in het algemeen op een half glas per jaar per persoon uitkomt, ligt dit zeker niet aan ons ;-) We nuttigen het graag, soms puur en zonder iets te eten erbij, maar we doen het ook combineren met luxe gebak, maar ook soms met wat tapas. We vinden brut en demi sec even lekker. We doen dan ook afwisselen afhankelijk waarbij. In de brut doen we soms een scheutje Peach, of 43 of Mandarine Napoleon, maar ook de ouderwetse Kir Royal is af en toe heel lekker.
Maar iets anders. Wat dacht u van Fresita. Fresita is een heerlijk frisse en puur natuurlijk mousserende wijn. Deze dankt zijn kleur aan de toevoeging van handgeplukte bosaardbeien welke uit Patagonië komen, wat een fantastisch fruitig karakter oplevert. Het alcoholpercentage is slechts 8% waardoor deze wijn zo fris is. Hij is in grote flessen (0.75) verkrijgbaar bijvoorbeeld bij de Hanos.
Bart, naast Reins niet vergeten langs te gaan: Haute Villers nabij Epernay. Daar heb je een klein champagne huis met uitstekende champagnes (ook de millisime) voor 10-20 euro. Echt een aanrader. Ze heten Tribaut.
In Haute Villers ligt ook de abdij waar Dom Perignon zijn champagne uitvond en hij ligt daar ook begraven.
Champagne is een naam, niet een kwaliteitsnorm. Echter, de marketing is dusdanig goed dat je wel volle pond voor die naam betaalt (naast de schaarste door de 'beperkte' omvang van de streek). Recentelijk werden de grote champagneboeren nog verrast door een crémant op een blindproeverij. De crémant ging als winnaar naar huis op basis van de resultaten van het blindproeven van de jury, voornamelijk champagneboeren. Daarmee werd weer aangetoond dat champagne vooral een naam is en geen kwaliteitsnorm.
De crémant is in Nederland te verkrijgen voor € 14,70; een stuk vriendelijkere prijs dan de gemiddelde champagne. Zo oordeelde ook de blindproevers van het wijnmagazine 'Winelife' in hun laatste uitgave.
www.emptybottles.nl
Geweldig verhaal,
Mijn favoriete champagne is een Italiaanse van het merk Asti....een wat zoetere variant
@empty bottles
Heb ik het goed dat een Cremant eigenlijk puur qua landsgrenzen niet champagne mag heten, maar dat hij 5 meter naast de champagne grens als druif kan groeien ???
@Rob
Crémant is een mousserende wijn uit Frankrijk of andere Franssprekende gebieden. Ook hier geld, je hebt goede en minder goede. Ik drink t zelden. Vaak gemaakt van druiven die onvoldoende kwaliteit hebben om een stille wijn van te maken.
En ja als je 5 meter buiten de grens van het gebied van de appellation je wijngaard hebt dan valt deze er echt buiten. Dat is niet anders dan bij mensen.
@Adriaan: Mij hebben ze het ooit eens uitgelegd als, dat de dezelfde druif, als die, die voor de champagne gebruikt wordt, net niet in het gebied staat, waar officieel de naam champagne aan gegeven mag worden. Vandaar natuurlijk dat jij meldt dat er goede en slechte kwaliteiten zijn. Hoe korter bij het champagne gebied, hoe meer de gelijkenis met het "origineel".
Er zijn Cremant's d'Alsace, de Bordeaux, de Bourgogne, de Die, du Jura, de Limoux en de Loire. Champagne is eigenlijk helemaal niet echt exclusief meer. Er zijn 12.200 verschillende merken. Dan zijn er nog de termen Extra Brut, Brut, Blanc des Blancs Brut, Blanc des Noirs Brut, Rosé Brut, Vintage of Millésimé Brut en Cuvée de Prestige Brut. Dan nog Extra Sec, Sec, Demi Sec en Doux. In essentie 31.200 ha., 1.875.000 hl. waarvan 5% rosé. Blauw: Pinot noir 40% en pinot menunier 35% Wit: Chardonnay 25%.
Verder zijn de etiketcodes van belang die aangeven van welk type bedrijf de wijn afkomstig is. Zoals NM (négociant manipulant) deels met aangekochte druiven, CM (coopérative de manipulation) produceert zelf, RM (récoltant manipulant) alleen van eigen grond, RC (récoltant manipulateur) aangesloten bij coöperatie, SR (société de récoltants) groepering van onafhankelijke wijnbouwers en MA merk dat niet aan producent behoort. Bijvoorbeeld eigen merk supermarkt.
Het is dus zelfs voor kenners bijna onmogelijk om een nabije Cremant tussen de champagnes te vinden. En dat is gewoon vanwege het feit, dat het eigenlijk gewoon champagne is, alleen zonder de naam. Een Cremant d'Alsace is een aanrader.
@ Rob er zijn zeker cremant's die lekkerder zijn als champagne en dat geld ook voor prosecco, cava, spumante en andere bruiswijnen. Neemt niet weg dat de top champagnes niet echt te evenaren zijn. Dit zijn dan ook de wijnen die het merk "champagne" exclusief maken. Helaas wordt er door veel leveranciers misbruik gemaakt van deze exclusieve naam waar door er ook erg veel minderwaardige producten zijn.
Dit zie je overigens bij alle appellations in Frankrijk. Als de wijn volgens de afgesproken methode wordt gemaakt dan mag de appellation op de fles, dit wil verder niets zeggen over de kwaliteit. Zo halen de cru classe's van de Haut Medoc ook niet allemaal het niveau dat er op het etiket staat.
Het zijn altijd de top leveranciers die hard werken om de reputatie van een gebied te maken. En deze zorgen ervoor dat ander kunnen meeliften op hun harde werken. De kenners weten het onderscheid maar zij die de etiketten lezen worden o zo vaak misleid.